راویان دیروزِ تاریخِ اردبیل در شرف باز زنده سازی، هم زیستی سنت و مدرنیسم راز ماندگاری فرهنگ بومی - گلچینی از بهترین ها

به گزارش گلچینی از بهترین ها، صنایع دستی هر منطقه بازگوکننده خصوصیات فرهنگی، تاریخی و نمادی از هویت ملی است.

به گزارش از ؛ صنایع دستی هر استان بازگوکننده خصوصیات تاریخی، اجتماعی و فرهنگی آن منطقه بوده و در عین حال نمادی از هویت ملی است که می تواند عامل مهمی در شناساندن فرهنگ و تمدن ملل مختلف باشد.

صنایع دستی استان اردبیل علاوه بر سابقه تاریخی و پیشینه قوی چند صد ساله، از تنوع، جذابیت و زیبایی خاصی برخوردار بوده که می تواند به عنوان یکی از دستاوردهای مهم هنری و فرهنگی، نقش مهمی در توسعه مبادلات فرهنگی، تقویت حضور گردشگران و حتی تحریک رونق اقتصاد این استان داشته باشد.

به گفته کارشناسان و جامعه شناسان یکی از خصوصیات صنایع دستی این است که این صنعت حاصل روح ملتها و آئین فرهنگ ملی کشورهاست، که به سادگی با رجوع به آمار صنایع دستی کشورها می توان به روحیه مردم آن کشور پی برد، بنابراین صنایع دستی تنها یک کالا برای مبادله نیست، بلکه خصوصیات فرهنگی و ویژگی های اقوام به وسیله صنایع دستی مبادله می گردد و نوعی ارتباط بین ملل مختلف ایجاد می نماید.

احیای هنر صد ساله اردبیل

ملکه گلمغانی زاده معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اردبیل در گفت وگوی اختصاصی با از گفت: دسته ای از صنایع دستی استان اردبیل در شرف احیا و برنامه ریزی برای باز زنده سازی هستند که از جمله این صنایع دستی می توان به رشته کلاهدوزی اردبیل اشاره داشت.

گلمغانی زاده با بیان اینکه رشته کلاهدوزی اردبیل جزو آن دسته از صنایع دستی بوده که چند سالی است با مرگ هنرمندان و پیشکسوتان این رشته فراموش شده یا در حال فراموشی است، اضافه نمود: استفاده از کلاه پوستی در استان اردبیل از دوره قاجاریه رواج داشته اما با گذشت زمان و با روی کار آمدن صنعت و محصولات صنعتی این روزها کمتر شاهد استفاده مردم از این نوع کلاه ها هستیم.

وی ادامه داد: بعد از فعالیت دو پیشکسوت کلاهدوز اردبیل در راسته بازار کنونی واقع در بازار قدیمی کلاهدوزان این رشته صنایع دستی همچنان پابرجا بود و بعد از فوت یکی از این بزرگان، همچنان با یک هنرمند کلاهدوز اردبیلی به فعالیت در این حوزه و رشته صنایع دستی استان ادامه می دهیم تا برنامه ریزی های احیا و جلوگیری از فراموشی کلاهدوزی اردبیل نیز انجام گردد.

معاون میراث فرهنگی استان با تاکید بر ثبت عروسک اردبیل در فهرست میراث ناملموس ملی گفت: به منظور احیای عروسک گلین بالا، مهارت ساخت آن در فهرست میراث ناملموس به ثبت رسیده است.

به عقیده گلمغانی زاده با ثبت ملی می توان فراوری انبوه این عروسک و صنایع دستی مختص استان اردبیل را دنبال کرد و علاوه بر اشتغال زایی برای صنعتگران، این اسباب بازی را به صورت گسترده به بچه ها کشور با هر ملیت و فرهنگی معرفی نمود.

وی با اشاره به بعضی ویژگی های این عروسک اظهار کرد: ویژگی اصلی این عروسک دست ساز لباس و پوشش سنتی و محلی این عروسک است که جذابیت و زیبایی در عین سادگی در آن نهفته است.

کاربری جدید، تنها راه ماندگاری بعضی صنایع دستی

به گفته معاون صنایع دستی استان اردبیل هم اکنون تعدادی از صنایع دستی استان اردبیل در حال فراموشی و تعدادی نیز در معرض خطر فراموشی قرار دارند که از قبیل این رشته ها می توان به کلاهدوزی، بافت اوجاغ قیراغی و بسیاری دیگر از دست بافته های زنان عشایر و روستایی اشاره داشت.

گلمغانی زاده با اشاره به احیای دوباره تعداد محدودی از صنایع دستی استان گفت: تغییر کاربری یا تعریف یک کاربری جدید در چارت سازمانی برای صنایع دستی تعریف شده که در این راستا سعی بر حفظ و ماندگاری رشته های صنایع دستی منسوخ شده به هر روش نوین و مستندسازی هستیم.

وی مطرح نمود: تنها راه احیای رشته های صنایع دستی در حال فراموشی یا خطر فراموشی، تعریف کاربردها و کاربری های جدید برای آنهاست.

تعهد اشتغال 2 هزار نفری در امسال

نادر فلاحی مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اردبیل گفت: اشتغال سال گذشته اداره کل میراث فرهنگی 900 نفر بود که حدود دو سوم این اشتغال سهم حوزه صنایع دستی پیش بینی و محقق شد.

فلاحی با بیان اینکه تعهد اشتغال امسال بیش از 2 هزار نفر است، اضافه نمود: یک سوم این میزان باز هم تعهد بخش صنایع دستی بوده که ما به آماری فراتر از این تعداد می اندیشیم.

وی با بیان اینکه بیش از 740 نفر در حوزه صنایع دستی، بیش از 700 نفر در حوزه گردشگری، 32 نفر در حوزه میراث فرهنگی و بیش از 500 نفر در حوزه سرمایه گذاری ایجاد اشتغال انجام خواهد گرفت، یادآور شد: در مجموع 358 نفر در شهرستان اردبیل، 375 نفر در مشگین شهر، 281 نفر در شهرستان خلخال و 216 نفر در نمین عمده تعهد اشتغال ما در شهرهای استان می باشد.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مطرح نمود: همچنین 177 نفر در شهرستان سرعین، 159 نفر در نیر، 141 نفر در گرمی، 135 نفر در پارس آباد، 96 نفر در بیله سوار و 62 نفر در شهرستان کوثر ایجاد اشتغال خواهد شد.

وی در مورد صدور پروانه های فراوری در بخش مشاغل خانگی و صنعتی نیز توضیح داد: خوشبختانه تعهد اداره کل در مورد صدور پروانه فراوری در هر سال رقمی بالاتر از سال گذشته آن است که در این راستا در سال 97 ما تعهد صدور 500 پروانه داشتیم که این رقم با همکاری معاونت مربوطه به بیش از 819 مورد رسید.

این مسئول با تاکید بر اهمیت صدور مجوز مشاغل خانگی در سطح استان گفت: در این رابطه میراث فرهنگی استان به جد پیگیر مسائل کارآفرینان و فراوریکنندگان بوده که سال گذشته نزدیک به 700 نفر پیروز به اخذ مجوز مشاغل خانگی شدند.

ارزآوری 400 هزار دلاری صنایع دستی

فلاحی با اشاره به صادرات صنایع دستی استان اردبیل به خارج از استان گفت: سهم صادرات صنایع دستی از صادرات کل استان در سال گذشته چیزی حدود 400 هزار دلار بود که بیشتر این محصولات را بافتنی ها تشکیل می دادند و سهم محصولات و دست سازهای فلزی در صادرات مقدار ناچیزی بود.

وی با اشاره به اهمیت صنایع دستی در رونق گردشگری و توریست پذیری گفت: احیای بعضی رشته های صنایع دستی به رونق بخش گردشگری و توریست پذیری استان نیز یاری شایانی می نماید، چرا که هم اکنون در عین توجه به روش های نوین و مدرن زندگی، رغبت برای آشنایی با فرهنگ و آداب هر منطقه در بین گردشگران داخلی و حتی خارجی بیشتر شده است.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان عمده صنایع دستی سودآور و مالی استان را فراوری گلیم، ورنی، سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی، معرق و مبنت برشمرد و اضافه نمود: امیدواریم در قالب اطلس جامع صنایع دستی از این فراوریات حمایت لازم را برای ورود به بازار عرضه فراهم کنیم.

صنایعی که احتیاج به تکنولوژی پیچیده ندارد

مجتبی جوان اجدادی کارشناس میراث فرهنگی و صنایع دستی استان نیز در گفت وگو با از با اشاره به اینکه صنایع دستی جزو معدود صنایع سودآوری است که احتیاج چندانی به تکنولوژی و فناوریهای پیچیده ندارند، گفت: صنایع دستی در اصل بر پایه توانمندی ها و هنر متخصصان و هنرمندان پایدار بوده و خوشبختانه در کشور ما و به تبع استان اردبیل از فرهنگ غنی برخوردار می باشد.

جوان اجدادی با اشاره به اینکه تمامی رشته های صنایع دستی استان اردبیل برگرفته از فرهنگ و آداب قوم و طایفه خاص کُرد، ترک، تات یا دیگر قبایل است، اضافه نمود: هر یک از رشته های صنایع دستی استان علاوه بر زیبایی محسورکننده خود سفیر یک سری آداب و فرهنگ و حتی گویش هاست.

وی با بیان اینکه در جامعه امروزی پیشرفت فناوری و تغییر سبک زندگی باعث شده بعضی از اشیا کاربرد گذشته خود را نداشته باشند، اما همیشه به عنوان محصولات فرهنگی دارای ارزش هستند، یادآور شد: اگر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بتواند به عنوان متولی اصلی این حوزه میراث دار خوبی از این رشته ها باشد بی شک فرهنگ و آداب عجین شده با تار و پور هر یک از این صنایع به نسل های بعدی منتقل و در بین اقوام و ملل مختلف جاری و ساری می گردد.

این کارشناس و مردم شناس با اشاره به وضعیت مالی کنونی کشور توضیح داد: بی شک احیای بعضی رشته های صنایع دستی سودآور و اقتصادمحور می تواند در کنار ایجاد اشتغالی پایدار و مطمئن اقتصاد منطقه را دگرگون سازد؛ چیزی که شاید هم اکنون مردم بیش از هر چیز دیگری احتیاج به فراگیری و پیاده سازی آن دارند، آموزش های کافی و البته مطمئن در حوزه رشته های صنایع دستی و اشیای دست ساز است.

نقش کم نظیر صنایع دستی در رونق تجارت

رامین صادقی رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان اردبیل در گفت وگوی اختصاصی با از گفت: استفاده از فرصت های ویژه اشتغال آفرینی و کارآفرینی در استان شاید بیش از سالهای گذشته ضرورت و اهمیت داشته باشد که در این راستا با تدوین برنامه های جامع و حمایت مضاعف از صنایع دستی شاهد افزایش فرصت های شغلی و تسهیل توسعه مالی استان خواهیم بود.

صادقی به افزایش بیش از 140 درصدی صادرات غیرنفتی استان اشاره نمود و اضافه نمود: سرمایه گذاری بر روی حوزه های قابلیت دار استان اردبیل همچون معادن یا صنایع دستی می تواند در پی افزایش فرصت های شغلی نقش اساسی در ارزآوری به استان را نیز ایفا کند.

وی تاکید نمود: رونق فراوری در حوزه صنایع دستی، رونق گردشگری و رونق گردشگری مستقیما پویایی اقتصاد استان را به دنبال خواهد داشت که در این راستا سرمایه گذاری بر روی نیروهای کاری هنرمند در این حوزه و کوشش در راستای فراگیری اصول صحیح فراوری می تواند به طور مستقیم چند بخش حیاتی استان را تحت تاثیر قرار دهد.

رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان اردبیل گفت: طی سالهای گذشته صدور محصولات دستی در دنیا مورد توجه خاص قرار گرفته و کشورهای مهد صنایع دستی می کوشند تا با اتخاذ تدابیر حمایتی و سیاستهای تشویقی موجبات رشد توسعه صادرات صنایع دستی که یکی از اقلام مهم صادراتی آنها به حساب می آید را فراهم سازند و این مهم شاید تلنگری برای همه ما باشد تا بتوانیم با استفاده از تجربیات نیروهای انسانی کارآمد داخل و ذوق هنری این نیروها صندلی فراوری، صادرات و تجارت صنایع دستی را بهبود و ارتقاء بخشیم.

روش زندگی قاعدتا باید در هر زمان و مکانی، متناسب با آن موقع و مکان از طرفی متناسب با امکانات و محدودیتهای افراد باشد؛ به عبارتی ساده تر اصولا سبک زندگی در روستا با شهر و در شهرهای مختلف با همدیگر متفاوت است.

ترکیب مناسب تمدن قدیم یا سنت با تجددی که حاصل کوشش انسان بوده یا همان صنعت، می تواند سبک زندگی فرانو به ما ارائه دهد، که ما هم از مزایای گذشته خودمان برخوردار شویم و هم از مزایای دیگرانی که زحمت کشیدند و به دستاورهای خوب فنی رسیدند.

ولی این که بخواهیم یکباره تمام ارزشهای خودمان را رها و ارزش های دیگران را بچسبیم، که یقینا با طول و عرض تاریخ و جغرافیای ما هماهنگ نیست؛ مسلما ما را دچار سرگردانی می نماید.

فراموشی آئین و سنت آبا و اجدادمان بی شک خلاهای بسیاری را برای نسل امروزی و نسل های بعدی به همراه خواهد داشت، در کنار این مهم دوری از زندگی مدرن و فراگیری اغراق آمیز سنتهای پیشین، زندگی را به کام خیلی ها تلخ می نماید اما تلفیق این دو یعنی سنت و مدرن شاید راه حل ای باشد که در عین حفظ فرهنگ و آداب پیشینیان، زندگی را هم سو با خواسته های انسان پیش می برد.

و اما از منظر بسیاری از تحلیل گران و جامعه شناسان تکیه بر اقتصاد مبتنی بر فرهنگ که شامل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است، راه حل بسیار خوبی برای خروج از بحران مالی و برخورداری از مالی پویاست و با عنایت به سابقه تاریخی صنایع دستی در استان اردبیل، این مهم در این زمینه می تواند گره گشا باشد.

س

گزارش از: نوشین سلامت