رایتـل آینه شفاف ناکارآمدی آذری جهرمی - گلچینی از بهترین ها

به گزارش گلچینی از بهترین ها، به گفته مهرنوش، آقای وزیر ادعا می نماید مدیرعامل یک اپراتور باید کارشناس فنی باشد در حالی که خود او که وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات است سابقه تخصصی به غیر از عضو هیات مدیره رایتل ندارد.

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزای دانشجو، شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی یا همان شستا در سال 1365 به منظور حفظ و ارتقای حق بیمه مازاد بیمه شدگان کشور با سرمایه اولیه 20 میلیارد ریال تاسیس شد. در سال های بعد، این مجموعه مبادرت به افزایش سرمایه نموده و حالا شستا به طور مستقیم مالک 158 شرکت در قالب هشت هلدینگ است. یکی از زیرمجموعه های شستا، شرکت رایتل یا همان اپراتور سوم است. اگرچه زمینه های اولیه ایجاد آن به سال 1386 برمی گردد، اما فعالیت رسمی رایتل عملا از سال 1389 با اخذ پروانه اپراتور سوم تلفن همراه کشور فراهم شد. در حالی که رایتل از زیرمجموعه های شستاست که عملا به جای بیمه شدگان یعنی مالکان اصلی سرمایه گذاری های تامین اجتماعی، دولت تصمیم گیر نهایی و تقریبا همه کاره این مجموعه است، از زمان تاسیس رایتل، حرف و حدیث های زیادی پیرامون بهره برداری سیاسی از موقعیت این اپراتور وجود داشته است. آخرین حاشیه های جنجالی رایتل، افشاگری هایی است که از زبان مدیرعامل مستعفی این اپرتور در رسانه های کشور نقل می گردد.

در این زمینه مینا مهرنوش، مدیرعامل مستعفی رایتل در جدیدترین اظهاراتش می گوید: من در تاریخ دوم شهریور به صورت قانونی حکم مدیرعاملی را داشتم، اما سازمان تنظیم با دستور شبانه جهرمی در تاریخ 24 شهریور مصوبه ای را تنظیم کرد که با دستور موقت دیوان عدالت اداری مصوبه دیروز متوقف شده است. به گفته مهرنوش، آقای وزیر ادعا می نماید مدیرعامل یک اپراتور باید کارشناس فنی باشد در حالی که خود او که وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات است سابقه تخصصی به غیر از عضو هیات مدیره رایتل ندارد. همچنین مهرنوش در بخش دیگری از اظهاراتش می گوید: به طور قطع دغدغه ایشان (وزیر) مدیریت من یا کس دیگری نیست بلکه ایشان نگران روشن شدن وضعیت گذشته رایتل به وسیله مدیرانی است که سازمان تامین اجتماعی منصوب می نماید.

اینکه رایتل در عملکرد خود پیروز بوده یا نه نیازمند آنالیز شاخص های زیادی است، اما آنالیز های فرهیختگان از دو شاخص اصلی یعنی زیان انباشته و سهم شرکت از تعداد مشترکان این اپراتور، نشان می دهد طی سال های 1392 تا 1397 زیان انباشته رایتل با افزایش بیش از 16 برابری از 105 میلیارد تومان در سال 92 به 1731 میلیارد تومان در سال 97 رسیده است.

همچنین به رغم هزینه 535 میلیارد تومانی شرکت رایتل برای تبلیغات طی سال های 92 تا 97، سهم این شرکت از کل مشترکان تلفن همراه کشور (خطوط یا سیم کارت های فعال) طی چندین سال فعالیت، در سال 98 به حدود 4.5 درصد از کل بازار رسیده است. حال از آنجاکه اپراتور های تلفن همراه (در گزارش 500 شرکت برتر کشور سازمان مدیریت صنعتی کشور) چندین سال است جزء شرکت های پرسود کشور شناخته شده اند، افزایش زیان انباشته رایتل به 1.7 برابری سرمایه شرکت، خود جای تامل و آنالیز دارد.

در همین زمینه از سال های گذشته وضعیت سوددهی رایتل مورد توجه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نهاده شد و به همین دلیل سال 1394 علی ربیعی، وزیر سابق وزارت رفاه طی اظهاراتی مدعی شد برای سوددهی رایتل قرار است دو طرح اجرا گردد که اولی جایگزینی دفترچه های تامین اجتماعی با سیم کارت های رایتل و دوم ارائه آموزش از راه دور فنی و حرفه ای با سرویس دهی رایتل است. تصور اولیه مدیران وزارت رفاه این بود که با تبدیل دفترچه بیمه جمعیت 43 میلیونی بیمه شدگان سازمان تامین اجتماعی به سیم کارت، رایتل به بزرگ ترین اپراتور کشور تبدیل خواهد شد؛ چراکه اگر این سیم کارت ها به صورت رایگان واگذار نمی شد، با در نظر دریافت قیمت 20 هزار تومانی، سرمایه ای معادل 860 میلیارد تومان بدون دردسر وارد چرخه اقتصادی رایتل می شد، سودی که در کنار افزایش تعداد مشترکان، رایتل را از زیان دهی خارج می کرد. اما حالا هیچ کدام از آن رویا ها تحقق نیافته و رایتل عملا به جای سوددهی به گوشت قربانی دو وزارتخانه دولتی یعنی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تبدیل شده است.

رشد 16 برابری زیان انباشته رایتل

سود و زیان انباشته درواقع پیوندی است میان صورت درآمد ها و ترازنامه، چراکه اطلاعات آن در بخش حقوق صاحبان سهام در ترازنامه منعکس می گردد. درصورتی که حساب دارای سود باشد شرکت می تواند از آن در بخش های مختلفی، چون خرید ماشین آلات و تجهیزات، تامین مخارج بخش تحقیق و توسعه و جهت هزینه برای اقداماتی که سبب رشد شرکت می گردد، استفاده کند. هرگونه تغییر در خالص درآمد ها به طور مستقیم بر این حساب تاثیرگذار خواهد بود، این تاثیر تا حدی است که افزایش یا کاهش در خالص درآمد ها یا تداوم در افزایش آنها، راستا را برای سوددهی یا زیان ده بودن شرکت کاملا هموار خواهد ساخت. طبق صورت های اقتصادی شرکت رایتل، زیان انباشته این شرکت در سال 92 حدود 105 میلیارد تومان بوده که این میزان با رشد 167 درصدی در سال 93 به 280 میلیارد تومان، با رشد 71 درصدی در سال 94 به 479 میلیارد تومان، با رشد 52 درصدی در سال 95 به 730 میلیارد تومان، با رشد 59 درصدی در سال 96 به 1163 میلیارد تومان و در سال 97 با رشد 49 درصد به 1731 میلیارد تومان رسیده است. به عبارت دیگر، طی دوره سال های 92 تا 97 زیان انباشته رایتل با رشد 5/16 درصدی از 105 میلیارد تومان به 1731 میلیارد تومان رسیده است.

زیان انباشته رایتل 1.7 برابر سرمایه شرکت

براساس آمار های صورت اقتصادی، سرمایه شرکت رایتل در سال 97 حدود 1000 میلیارد تومان (متشکل از 6 میلیارد سهم) و زیان انباشته این شرکت حدود 1731 میلیارد است. به عبارت دیگر، زیان انباشته شرکت 1.7 برابر سرمایه ثبت شده شرکت بوده که بر این مبنا شرکت مشمول ماده 141 اصلاحیه قانون تجارت قرار می گیرد. اما ماده 141 قانون تجارت چه می گوید؟ ماده 141 اصلاحیه قانون تجارت مقرر می دارد: اگر بر اثر زیان های وارده حداقل نصف سرمایه شرکت از میان برود هیات مدیره مکلف است بلافاصله مجمع عمومی فوق العاده صاحبان سهام را دعوت کند تا موضوع انحلال یا بقای شرکت مورد شور و رای واقع گردد. هرگاه مجمع مزبور رای به انحلال شرکت ندهد باید در همان جلسه و با رعایت مقررات ماده 6 این قانون سرمایه شرکت را به مبلغ سرمایه موجود کاهش دهد. در صورتی که هیات مدیره برخلاف این ماده به دعوت مجمع عمومی فوق العاده مبادرت نکند یا مجمعی که دعوت می گردد نتواند مطابق مقررات قانونی منعقد گردد هر ذی نفع می تواند انحلال شرکت را از دادگاه صلاحیت دار درخواست کند.

در این زمینه در بخش توضیحات حسابرسی صورت اقتصادی سال 97 شرکت رایتل آمده است: پیگیری های شرکت جهت انجام تکالیف مقرر در مجمع عمومی عادی مورخ 12/4/97 درخصوص اقدام لازم جهت اصلاح ساختار سازمانی شرکت، ادغام شرکت مدیریت صنایع نوین تامین در شرکت رایتل، آماده سازی شرکت برای ورود به بازار فرابورس و افزایش سرمایه تا تاریخ گزارش صورت اقتصادی (15 تیر 98) به نتیجه نهایی نرسیده است.

144 میلیارد تومان هزینه تبلیغات یک سال

تبلیغات یک شرکت تاثیر به سزایی روی مطلعی، افکار، احساسات، گرایشات و تصمیم گیری مشتری می گذارد. اهمیت تبلیغات از آنجا سرچشمه می گیرد که نه تن ها یک ابزار ارتباطی و رقابتی در برابر دیگر تولیدکنندگان به شمار می رود، بلکه وسیله ای است که توسط آن مشتریان از ابداعات و نوآوری های شرکت و همچنین تغییر در محصولات مطلع می شوند. در حال حاضر برنامه های تبلیغاتی به سمتی پیش می روند که بتوانند توجیه اقتصادی داشته باشند. بر این اساس یکی از مشکلاتی که بر سر راه مسئولان تبلیغات یک شرکت واقع شده است، چگونگی ارائه رابطه ای معین بین اثربخش بودن تبلیغات و بالا بردن سود فروش است، زیرا انتظاری که از یک مدیر تبلیغات وجود دارد این است که با استفاده از تبلیغات، سود شرکت را افزایش دهد و بتواند نقش تبلیغات را برای مدیریت شرکت معین کند. در این زمینه آنالیز صورت اقتصادی شرکت رایتل طی سال های 92 تا 97 نشان می دهد هزینه تبلیغات این شرکت در سال 92 حدود 17 میلیارد تومان، در سال 93 حدود 103 میلیارد تومان، در سال 94 حدود 92 میلیارد تومان، در سال 95 حدود 72 میلیارد تومان، در سال 96 حدود 107 میلیارد تومان و در سال 97 بیش از 144 میلیارد تومان بوده است. به عبارت دیگر، رایتل طی سال های 92 تا 97 درمجموع 535 میلیارد تومان برای تبلیغات هزینه نموده است. اگرچه درمورد اینکه این مقدار هزینه تبلیغاتی چه اثراتی روی سوددهی شرکت داشته، نمی توان اظهارنظر کرد، اما معین است که با زیان انباشته 1731 میلیارد تومانی سال 97 و همچنین سهم این شرکت از بازار تلفن همراه کشور (تعداد سیم کارت های فعال)، قطعا تبلیغات اثربخشی چندانی نداشته است.

سهم رایتل از بازار تلفن همراه کمتر از 5 درصد

شرکت خدمات ارتباطی رایتل در سال 1386 با نام ارتباطات تامین شمس نوین و با هدف فعالیت تخصصی و سرمایه گذاری بلندمدت در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات تشکیل شد. این شرکت نهایتا در سال 1389 پیروز به اخذ پروانه اپراتور سوم تلفن همراه کشور جهت ارائه خدمات نسل سوم شد و در سال 90 نیز از ارتباطات تامین شمس نوین به خدمات ارتباطی رایتل تغییر یافت. درمورد ترکیب سهامداران نیز پنج شرکت زیرمجموعه شستا سهامدار این شرکت هستند که 59.9 درصد آن وابسته به شرکت مدیریت صنایع نوین تامین، 40 درصد آن وابسته به شرکت موج تامین ارتباطات پارس و حدود 0.1 درصد نیز وابسته به سه شرکت سرمایه گذاری صباتامین، صدرتامین و سرمایه گذاری پتروشیمیایی تامین است. دسترسی به اینترنت پرسرعت و تماس تصویری علاوه بر سرویس MMS و SMS ازجمله قابلیت های منحصربه فرد این اپراتور در آن موقع بود که در قالب سیم کارت های دائمی، اعتباری و دیتا به مشترکان ارائه می شد. همچنین ازجمله اهداف اولیه رایتل، تبدیل این اپراتور به ارائه دهنده خدمات دیجیتال شامل امضای دیجیتال، کانکت موبایل و ساده سازی سرویس ها بود.

اینکه رایتل به عنوان اپراتور سوم در عملکرد خود پیروز بوده یا نه، برای ارزیابی باید عوامل متعددی را در نظر گرفت. با این حال یکی از این شاخص ها، سهم اپراتور از تعداد خطوط فعال بازار موبایلی کشور یا به عبارت عامیانه تر، سهم رایتل از سیم کارت های فعال کشور است. در این زمینه آنالیز گزارش های سالانه سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی کشور نشان می دهد تا سال 1391 تعداد مشترکان این اپراتور به 237 هزار رسیده بود که این میزان تا سال 92 به یک میلیون و 184 هزار سیم کارت فعال، تا سال 94 به 2.05 میلیون سیم کارت فعال، تا سال 97 به 3.9 میلیون سیم کارت فعال و تا انتها بهار امسال به 5.1 میلیون سیم کارت فعال رسیده است. همچنین طی این مدت تعداد سیم کارت های فعال کشور (اپراتور های همراه اول، ایرانسل، رایتل و...) از 59.4 میلیون سیم کارت فعال در سال 91 با افزایش نزدیک به دوبرابری در انتها بهار امسال به حدود 116 میلیون سیم کارت رسیده است. بر این اساس، سهم رایتل از تعداد سیم کارت های فعال کشور (کل خطوط فعال موبایلی کشور) از 0.4 درصد در سال 91 به حدود 4.5 درصد از کل سیم کارت ها یا خطوط فعال رسیده است.