مرغ سبز ارگانیک است؟ گول واژه ارگانیک را نخورید - گلچینی از بهترین ها

به گزارش گلچینی از بهترین ها، برای بسیاری از ما پیش آمده است که با تماشا تصاویر حاوی تعداد زیادی مرغ و ماکیان رها و پرجنب و جوش در علفزارهای سبز و خرم، این جمله را با خود زمزمه نموده ایم که حتما این ماکیان نسبت به ماکیان صنعتی سالم ترند. شرایطی که به مرور زمان با توجه به احتیاج روز افزون جوامع بشری به مواد غذایی و تخریب قابل توجهی از مراتع در طی سالیان متمادی ماکیان را از حقوق اولیه خود یعنی حضور در فضای آزاد برای زندگی طبیعی محروم نموده است.

سیستم های فشرده فراوریی امروز، کیفیت و سلامت محصولات غذایی را فدای کمیت و فراوری بیشتر به هر قیمتی نموده اند و کمتر پیش می آید که مردم لذت خوردن غذاهای طبیعی و محلی را به دست آورند. این تجربه امروزه تنها با مسافرت و حضور در مناطقی که کمتر دستخوش تغییر شده اند و پوشش گیاهی مناسب تری دارند، حاصل می گردد. این در حالی است که اختصاص یارانه برای فراوری محصولات ارگانیک می تواند با فراوری غذای سالم، باعث کاهش هزینه در حوزه بهداشت و درمان از طریق مصرف کننده و دولت گردد.

در میان محصولات غذایی مختلف گوشت مرغ ارگانیک یکی از محصولات پر هوادار در میان مصرف کنندگان دنیا است و در مطالعه ای که در دانشگاه شهید بهشتی به مدت 10 سال صورت گرفته است، مصرف کنندگان ایرانی دو محصول گوشت مرغ و سبزی و صیفی جات ارگانیک را اولویت اول خود دانسته اند. علت اصلی این تقاضا ناراضی بودن مصرف کنندگان از فراوری این محصولات به شیوه رایج و صنعتی از لحاظ سلامت غذایی بوده است.

تفاوت روشهای فراوری ارگانیک و غیر اُرگانیک ماکیان

یکی از بارزترین ویژگی ماکیان و مرغان ارگانیک، پرورش آنان در فضای باز می باشد تا رفتار طبیعی طیور اجازه بروز یابد. اما در پرورش صنعتی این کار در فضای محدود و نگهداری در قفس انجام می گیرد. در حالی که نگهداری در قفس و فضای محدود در شیوۀ فراوری ارگانیک ممنوع می باشد، به علت اینکه فلسفه وجودی کشاورزی ارگانیک در واقع رفع کردن مسائل جدی زیست محیطی، سلامت و ایمنی محصولات رایج کشاورزی بوده است. به همین منظور در نظام فراوری مرغ ارگانیک به علت اهمیت موضوع تامین رفاه پرندگان بر خلاف روش های رایج نیازمند شرایطی جهت تامین سلامت طیور از منظرهای مختلف می باشیم.

در فراوری مرغ ارگانیک پنج اصل از اهمیت بسزایی برخوردار است. چیزی که در فراوری و پرورش صنعتی طیور ، کمتر مورد توجه است. این پنج اصل آنها عبارتند از:

1- حفاظت از طیور و ماکیان در برابر تشنگی و گرسنگی، با ایجاد دسترسی حیوان به آب سالم و خوراک روزانه 2- تامین شرایط لازم به منظور راحتی طیور، با فراهم نمودن محیط زیست مناسب شامل سرپناه 3- جلوگیری از بروز درد، آسیب های فیزیکی و بیماری از طریق پیشگیری یا تشخیص و درمان 4- ایجاد آزادی برای بروز رفتارهای طبیعی با تامین فضای کافی، امکانات مناسب و ایجاد دسته های گروهی طیور و ماکیان 5 - حفاظت از پرنده در برابر ترس و استرس با تامین شرایط مناسب.

در سیستم پرورش طیور ارگانیک اگر شرایط آب وهوایی ایجاب کند طیور باید در فضای باز پرورش یابند و به فضای آزاد دسترسی داشته باشند؛ نگهداری ماکیان در قفس مجاز نیست. برای خوابیدن و تخم گذاری مرغ های تخم گذار در لانه های تخم گذاری باید فضای کافی و عظیم در دسترس باشد، برای استراحت وخوابیدن طیور باید چوب خواب یا مکان بالاتر از کف سالن و تعداد متناسب با جمیعت و گونه پرندگان باشد. اگر در این سیستم ماکیان مبتلا به بیماری خاصی شد باید با فراهم کردن اصول پرورش متناسب با نیازمندی هرگونه، نسبت به تقویت مقاومت به بیماری و پیشگیری از عفونت اقدام کرد؛ دادن خوراک ارگانیک با کیفیت مناسب همراه با دسترسی ماکیان به چراگاه یا گردش در هوای آزاد شرط دیگر ارگانیک بودن محصول فراوریی است که موجب تقویت سیستم ایمنی طبیعی بدن آنها می گردد. بعلاوه اطمینان از تراکم مناسب جمعیت ماکیان در واحد سطح و اجتناب از تراکم یا ازدیاد جمعیت دام ها و بروز مسائل سلامتی ناشی از آن در روش ارگانیک محل توجه است.

حال با توجه به رعایت تمام موارد گفته شده در بالا اگر طیور باز هم دچار بیماری شدند استفاده از داروهای دامی در سیستم ارگانیک شرایط خاص خود رادارد. مثلا باید گیاهان دارویی به جز آنتی بیوتیک ها استفاده گردد. حال اگر احیانا روش های مجاز در این سیستم برای درمان بیماری کارساز نبود آن هم در شرایط خاص و محدود طبق مقررات واکسیناسیون دام، استفاده از مواد انگل کش یا کاربرد درمانی داروهای رایج دامپزشکی مجاز می باشد. به این نکته هم باید توجه کرد آنتی بیوتیک ها، باکتری بیماری زا، مواد دارویی، محرک های رشد یا هر ماده دیگری که به منظور تحریک رشد باشد؛ نباید در خوراک دام وطیور در سیستم ارگانیک به کار رود.

محققین در پژوهشی دریافتند که پرورش مرغان گوشتی در سیستم مزرعه و فضای باز تاثیر مثبتی بر کیفیت لاشه از طریق کاهش مقدار چربی آن داشته است. در ادامه یک پروژه تحقیقاتی که با همکاری 14 گله پرورش مرغ درسیستم مزرعه باز از طریق سازمان غذا و دارو آمریکا انجام گرفت، تعیین شد که تخم مرغ های بدست آمده از مرغان پرورش یافته در سیستم مزرعه باز (یا همان ارگانیک) به لحاظ تغذیه ای ارزش بالاتری نسبت به تخم مرغ های فراوری شده در سیستم تجاری دارند. نتایج این پژوهش نشان داد تخم مرغ پرورش یافته در سیستم مزرعه باز 33% کلسترول کمتر، 25% اسید چرب اشباع کمتر، 66% ویتامین A بیشتر، دو برابر اسید چرب امگا-3، 3 برابر ویتامین E و 7 برابر بتاکاروتن (این ترکیب پیش ساز ویتامین A است و در بدن تبدیل به ویتامین A می گردد) بیشتر داشته اند.

بنابر ادعای کارشناسان داخلی در حال حاضر در کشور فراوری مرغ ارگانیک وجود ندارد و فقط مرغ سبز است که سیستم فراوریی آن به کلی با مرغ ارگانیک فرق دارد. به همین علت نباید این تلقی شایع و اشتباه را داشت که مرغ سبز همان مرغ ارگانیک است.

مرغ سبز

مرغ سبز همان مرغ بدون آنتی بیوتیک می باشد. یعنی مرغی که به آن انواع داروهای آنتی بیوتیک داده نشده است و خوراکش هم شبیه خوراک طیور در سیستم رایج می باشد؛ این مرغ ها در طول دوره پرورش 3 بار از طریق سازمان دامپزشکی کشور آزمایش می شوند. اگر نتایج آزمایش ها نشان دهد که در هر سه نوبت آزمایش بدن مرغ ها فاقد داروهای نامبرده (آنتی بیوتیک ها) است، به شرکت فراوریی مجوز عرضه محصول با اسم مرغ سبز داده خواهد شد. ولی اگر وجود هرگونه آنتی بیوتیک یا پودرهای افزودنی به دانه (داروهای ضد کوکسی دیوز) در بدن این مرغ ها ثابت گردد نشان مرغ سبز برای فروش از آنها پس گرفته خواهد شد.

شاید برای بسیاری از ما هنگام خرید این پرسش به وجود بیاید که چرا این مرغ ها نسبت به مرغ های معمولی گرانترند که دو علت عمده در اینجا وجود دارد: اولین اینکه مدیریت و پرورش این مرغ ها بسیار حساس و دقیق است زیرا باید ظرف 45 روزی که قرار است پرورش یابند، به هیچ وجه بیمار نشوند و مرغداران مجبور به استفاده از آنتی بیوتیک ها برای درمان آنها نباشند. علت دوم فراوریوتقاضای نسبتا کم برای مصرف این مرغ هاست. شاید در آینده ای نه چندان دور با افزایش استقبال از مرغ های سبز قیمت آنها هم پایین تر بیاید.

پس مرغ سبز همان مرغ ارگانیک است؟

در فراوری مرغ ارگانیک جدا از عدم مصرف داروهای شیمیایی مثل آنتی بیوتیک، حتی دانه های خوراکی روزانه مرغ هم باید به روش ارگانیک فراوری شوند که این الزامات شرایط را برای فراوری مرغ ارگانیک سخت تر می نماید. به علاوۀ سخت گیری افزونتر فراوری ارگانیک که بازرسی مستمر و بی خبر از واحد فراوریی از طریق بازرسان شرکت های گواهی کننده ارگانیک است که یکی از شروط تجدید گواهینامه ارگانیک برای مرغ های فراوریی است. امری که در فراوری مرغ سبز اصلا جزو شروط نشان و گواهی آن نیست.

باتوجه به مطالب گفته شده و بعلاوه ارایه توصیفی از مرغ سبز می توانیم اینگونه نتیجه گیری کنیم که مرغ های سبز نسبت به مرغ های معمولی و رایج در بازار سالم تر هستند و نباید اینگونه قضاوت کرد که چون ارگانیک نیستند ارزش خریدن ندارند. مرغ سبز قطعا برای کسانی که نسبت به سلامتی خانواده خود حساسیت بیشتری دارند می تواند یک گزینه مناسب باشد. اما این را هم باید در نظر داشت که نباید مرغ سبز را به معنای مرغ ارگانیک دانست و ادعای احتمالی فراوریکنندگان را بر این مبنا پذیرفت. همانطور که اشاره شد هنوز در بازار داخل کشور محصول مرغ ارگانیک با رعایت الزامات و شرایط گفته شده برای ارگانیک بودن حقیقی وجود ندارد و مرغ سبز موجود هم به معنای مرغ ارگانیک نیست.