امیل و ممیل و ششله و چارچار درشو چله لرستانی ها - گلچینی از بهترین ها

به گزارش گلچینی از بهترین ها، خبرنگاران: با گذشت سالیان دراز هنوز مردم افسانه امیل و ممیل و ششله و چارچار زمستان را می دانند و در کوی و برزن روستاها و منطقه ها قدیمی نوجوانان با آویزان کردن شال پشت بام خانه همسایه، هدیه دریافت می نمایند و این آئین بخشی از میراث لرستان است.

به گزارش مهر، یلدا (شو چله) بخشی از تاریخ و میراث لرستان است. میراثی که در خود آئین های بومی و محلی زیادی را جای داده است.

قدیم ترها سنتی در میان کوچه های شهر جاری بود و هنوز هم شاهد برپایی کم وبیش آن هستیم. آن روزها پسربچه ها روی بام ها آواز می خواندند و از اهالی خانه های محل شادی طلب می کردند… امشو اول قاره، خیر د هونت بواره…نون و پنیر و شیره، کیخوا هونت نمیره

این اشعار کوتاه و پرمغز و بچگانه حامل پیغام خیر و نیکی است. حامل پیغام دوستی و محبت و همراهی…آرزوی عمر طولانی برای اهالی خانه و برکت روزافزون برای سفره خانه.

آن روزها شال های بلند پسربچه ها که از پشت بام خانه آویزان می شد پر از نان و آجیل و میوه و غذاهای یلدایی بازمی گشت و این گونه مردمان لر سفره خود را با همسایه شان تقسیم می کردند و پسرک کوچک هم دعا می کرد تا روزی خانه و خانواده هرروز پررونق تر شود.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان لرستان از شب یلدا (شو چله) به عنوان بخشی از تاریخ و میراث استان یاد کرد.

عطا حسن پور تشریح کرد: با گذشت سالیان دراز هنوز مردم افسانه امیل و ممیل و ششله و چارچار زمستان را می دانند و در کوی و برزن روستاها و منطقه ها قدیمی نوجوانان با آویزان کردن شال پشت بام خانه همسایه، هدیه دریافت می نمایند و این آئین بخشی از میراث لرستان است.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان گفت: ازآنجایی که شب یلدا در استان لرستان هنوز هم با آداب و آئین خاصی به سبک و سیاق قدیمی برگزار می شود، شبی اساطیری و بخشی از تاریخ و میراث لرستان است.

او ادامه داد: یکی دیگر از سنت های این شب در لرستان سرو و تهیه غذا و شام مخصوص این شب است و هم چنین تنقلات ویژه لرستان که قدیمی ترین آن شامل گندم شیر یعنی گندمی که مدتی در شیر خیسانده شده و برای شب یلدا برشته و سرو می شود.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان لرستان اضافه کرد: پسته وحشی نیز یکی از آجیل های مخصوص این شب است که در طبیعت لرستان نیز وجود دارد و همراه با آجیل شب یلدا در لرستان مصرف می شود.

حسن پور ابراز داشت: انار نیز به دلیل رنگ قرمز و نماد گرمابخش بودن در شب یلدای لرستان جایگاه ویژه ای دارد و خصوصاً اینکه نقش انار در یافته های باستان شناسی این استان کشف شده و آنچه از گچ بری ها نمایان است این میوه از دوره ساسانی در استان لرستان کشت می شده و یکی از میراث استان لرستان است.

او تأکید کرد: در استان لرستان مردم با فرارسیدن شب یلدا افسانه اساطیری امیل و ممیل و پیرزن یا همان ننه سرما را تکرار می نمایند و هنوز اسطوره ها و تاریخ در لرستان نفس می کشند و ما زنده به همین اسطوره ها هستیم و تکرار همین اساطیر به یک شب چنین قدمت، هویت و اصالتی می بخشد.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان اضافه کرد: ما لرستانی ها و مردم ایران ازلحاظ باستانی بودن این شب، یلدا را ارج می نهیم که پیشینه تاریخی این شب نماد زایش، ایزد مهر و تاریخ ایرانیان است.

بنابراین گزارش، لرستان به عنوان مهد فرهنگ و تمدن همیشه مجال بروز سنن و آداب خاص منطقه خود بوده است و شب یلدا نیز که در این استان به شب چله یا اول قاره نامیده می شود ازجمله شب هایی است که در این استان همیشه همراه با آداب ویژه ای بوده است.

شاهنامه خوانی از گذشته های دور تا به امروز از آئین و رسوم رایج در میان بختیاری ها بوده است به طوری که شاهنامه معمولاً به دست بزرگ ایل و در انتها به دست بزرگ خانواده خوانده می شده است و همیشه جوانان در ایل های بختیاری سعی در یادگیری و از بر کردن آن داشتند زیرا افتخار بسیار بزرگی در میان این قوم محسوب می شده است.

در شب یلدا پشت بام منازل شهرهای استان مملو از بچه ها و نوجوانانی است که با شور و شوق فراوان عبارت امشو اول قاره… (امشب شب یلدا است) را در شهر طنین انداز می نمایند و شب یلدا را با هیاهوی دیدنی خود زینت می بخشند.

این نوجوانان با تاریک شدن هوا به صورت دو نفره یا دسته جمعی به پشت بام منازل همسایه رفته و شالی یا دستمالی را به حیاط منزل آویزان می نمایند و با سردادن شعار جمعی امشو اول قاره، خیر د هونت بواره، نون و پنیره و شیره، کیخا حونت نمیره از صاحب خانه می خواهند میوه و تنقلات شب یلدا را در شال آن ها بریزد.

از دیگر آداب مرسوم و دیدنی در شب یلدا در لرستان نوعی فال است، نه با مفاهیم و اعتقادات خرافی رایج در دیگر فال ها که از آن به عنوان چل سرو (چهل سرود) یاد می شود.

یکی از متل ها یا داستان های اساطیری که در شب چله و در ضیافت کرسی بزرگ ترها برای کوچک ترها نقل می نمایند داستان دو پسر سرما (چله بزرگ و چله کوچک) و مادرشان در زمستان است.

امیل و ممیل دو برادر زمستانی هستند و دو نفس سارق و آشکار دارند. امیل برادر بزرگ تر و دارای نفس سارق روز چهل و پنجم زمستان در اثر سرمای زیاد هویدا می شود و ممیل برادر کوچک تر دارای نفس آشکار روز پنجاه وپنج زمستان که هوا کمی بهتر می شود خود را نشان می دهد. مشروح این افسانه در ادبیات بومی مردم لرستان آمده است.

از دیگر آداب لرستانی ها در بلندترین شب سال درست کردن گندم شیره است. برای درست کردن گندم شیره گندم را در شیر خیسانده، سپس زردچوبه و نمک را با آن مخلوط نموده و آن را روی ساج (تابه) برشته می نمایند و همراه خلال بادام، گردو، پسته، کشمش، سیاه دانه و کنجد مخلوط می نمایند و در شب یلدا می خورند.