زخم مری چیست و چگونه درمان میشود؟ - گلچینی از بهترین ها

به گزارش گلچینی از بهترین ها، این نوع زخم های گوارشی زخم هایی هستند که درون مری (لوله ای که غذا را از دهان به معده منتقل می نماید) ایجاد می شوند. وجود این زخم ها موجب احساس درد در ناحیه زیر و پشت استخوان های دنده و جناغ سینه می گردد و بسته به عامل ایجادکننده آن ممکن است از انواع داروهای آنتی اسید کاهش دهنده ترشح اسید معده یا سایر داروها و نیز رژیم های مخصوص غذایی برای کاهش این درد استفاده گردد.

زخم مری چیست؟

مری که اصطلاحاً با عنوان لوله غذایی نیز شناخته می گردد، یکی از اندام های گوارشی انسان است که غذا را از حلق به معده منتقل می کند. غشای مخاطی که جداره های مری را پوشانده است، ماده لزجی به نام مخاط را فراوری می کند که به نرم شدن سطح مری و عبور راحت تر غذا از آن یاری می کند.

این غشای مخاطی ممکن است در اثر تماس با یک سری مواد اسیدی که به وسیله دیواره های معده ترشح می گردد، دچار حساسیت یا فرسایش گردد. اسید معده تحت شرایط خاصی می تواند از سمت پایین مری به داخل آن وارد گردد به دیواره های این قسمت از مری آسیب وارد کند.

منقبض شدن سریع معده در اثر ضربه یا نیروی شدید هم می تواند محتوای اسیدی معده را به داخل مری براند. این عوامل منجر به ایجاد زخم مری خواهد شد.

اگر شرایط التهاب بافت دیواره مری ادامه پیدا کند، می تواند منجر به تشکیل فیبروز و بافت زخمی در کانال مری گردد. این بافت ها در ادامه باعث تنگ شدن مری می شوند و حرکت غذا در داخل آن را با مسائل شدیدی روبرو می سازد. التهاب و آسیب های وارد شده به بافت مری بسته به نوع عامل به وجود آورنده آن در صورت تداوم، قابلیت تبدیل شدن به سرطان مری را دارد.1

علل زخم مری

در گذشته پزشکان تصور می کردند که زخم ها ناشی از استرس یا غذاهای پرادویه است. اکنون معین شده است که اینگونه نیست، اگرچه این عوامل ممکن است زخم موجود را تشدید کند.

بیشتر اوقات، زخم مری به وسیله باکتری معروف به هلیکوباکتر پیلوری یا H. pylori ایجاد می گردد. این باکتری ها به پوشش مخاطی مری آسیب می رسانند. درنتیجه مری در معرض صدمه به وسیله اسید معده قرار می گیرد.

یک بیماری مزمن که به عنوان بیماری ریفلاکس معده (GERD) شناخته می گردد نیز ممکن است در نهایت منجر به زخم مری گردد. مبتلایان به GERD ریفلاکس اسید مکرر دارند.

ریفلاکس اسید هنگامی اتفاق می افتد که محتویات معده به سمت داخل مری حرکت کند. زمانی که اسفنکتر پایین مری (ماهیچه ای که برای جلوگیری از حرکت غذا از معده به مری منقبض می گردد) ضعیف یا آسیب دیده باشد، بنابراین به درستی بسته نمی گردد.

افراد مبتلا به GERD بیش از دو بار در هفته رفلاکس اسید را تجربه می نمایند.

استعمال دخانیات، مصرف زیاد الکل و استفاده مکرر از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن نیز می تواند به پوشش مخاطی مری آسیب وارد نموده و منجر به زخم گردد. ژنتیک نیز می تواند موثر باشد.

سیگار به التهاب مری و ایجاد عفونت یاری زیادی می کند! از آن پرهیز کنید.

قرص های زیادی مانند پتاسیم ممکن است باعث تحریک مری و زخم گردد، به خصوص اگر بدون آب کافی مصرف گردد یا بیمار بلافاصله پس از آن دراز بکشد. هر زمان که انواع قرص مصرف می کنید، مهم است که همراه آن آب زیادی بنوشید.

در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، ممکن است زخم مری ناشی از سایر عفونت های باکتریایی، قارچی یا ویروسی باشد، از جمله:

ویروس HIV

رشد بیش از حد کاندیدا

ویروس هرپس سیمپلکس

سایتومگالوویروس.2

علائم زخم مری

هرگاه فردی در بلعیدن غذا مشکل داشته باشد، می توان آن را یکی از اولین علائم زخم مری دانست. به موازات آن ممکن است بیمار علائم دیگری شامل موارد زیر را نیز تجربه کند:

سرگیجه و حالت تهوع

کم اشتهایی

استفراغ که ممکن است همراه با خون باشد.

احساس سوزش در قفسه سینه

مشکل در بلعیدن غذا (دیسفاژی)

کاهش ناگهانی وزن

سرفه مداوم

درد شکم و معده

سوزش گلو

تنگی نفس

تب شدید، سر درد و دردهای عضلانی.1

تشخیصپزشک بر اسا موارد زیر می تواند زخم مری را تشخیص دهد:

توضیح حال و سوابق پزشکی بیمار

معاینات فیزیکی

نتایج آندوسکوپی و معاینه فضای داخل مری

تست اشعه ایکس با باریوم

در صورتی که زخم مری تشخیص داده گردد، پزشک از زخم مری نمونه برداری می کند تا آن را مورد آزمایش قرار دهد.

درمان زخم مری

انتخاب روش درمان زخم مری به دلیل اصلی بروز آن بستگی دارد و بنابراین مهمترین مسئله در درمان ، تشخیص صحیح دلیل بروز زخم مری است. در صورتی که مری آسیب فیزیکی شدیدی دیده باشد برای کنترل آسیب از لوله گذاری به وسیله بینی به سمت دستگاه گوارش و تزریق وریدی مایعات در بدن استفاده می گردد.

پیشگیری دارویی عفونت با آنتی بیوتیک و تسکین درد با داروهای مسکن و بعلاوه زخم های ایجاد شده در مری با داروهای مهارنماینده گیرنده H2 درمان می شوند.

درمان رفلاکس معده

درمان زخم مری ناشی از رفلاکس معده در ابتدا سعی می گردد که علائم ناشی از رفلاکس معده رفع گردد و سپس حرکات و جنبندگی دستگاه گوارش و مقدار فراوری اسید معده کنترل گردد. برای کنترل موقت علائم از مهارنماینده های گیرنده H2 استفاده می گردد.

پرکاربردترین داروهای متعلق به این دسته عبارتند از سایمتیدین، رانیدیدین، فاموتییدین و نیزاتیدین. اما برای دستیابی به نتایج درمانی بلند مدت از داروهای PPI استفاده می گردد که با مسدود کردن پمپ پروتون، مستقیما از فراوری اسید به وسیله سلول های جدارهی معده جلوگیری می نمایند.

داروهای PPI پرکاربرد برای درمان رفلاکس معده عبارتند از امپرازول، اسموپرازول، لانزوپرازول، پنتوپرازول و ربا پرازول. برای پاکسازی مری می توان از پروکینتیک هایی استفاده کرد که حرکت دستگاه گوارش را افزایش می دهند. برای افزایش حرکت مری معمولا از داروهای سیزاپراید و متوکلوپرامید استفاده می گردد.

درمان عفونت

اگر عفونت معده بر اثر ابتلا به میکروب هلیکوباکتری باشد از روش درمان استاندارد این بیماری که درمان سه گانه نام دارد استفاده می گردد. در این روش از یک داروی PPI و دو نوع آنتی بیوتیک مختلف استفاده می گردد. در روش درمان استاندارد، داروهای امپرازول، آموکسی سیلین و کلاریترومایسین برای 10 روز، بیسموت ساب سالیسیلات، مترونیدازول و تتراسایکلین برای 14 روز و لانسوپرازول، آموکسی سیلین و کلاریترومایسین برای 10 تا 14 روز تجویز می گردد.

برای درمان آسیب های مخاطی ناشی ازعفونت مری از داروهای ضدمیکروب استفاده می گردد. عفونت های ناشی از ویروس سیتومگالو با داروی گانسیکلوویر و عفونت های قارچی ناشی از قارچ کاندیدا با داروی فلوکونازول درمان می گردد.

بیماران مبتلا به ویروس HIV که به زخم مری دچار شده اند معمولا به درمان های ضدویروسی به خوبی پاسخ می دهند. در صورتی که دلیل عفونت مری معین نباشد برای درمان آن از کورتیکواستروئیدها استفاده می گردد البته ابن دارو به خاطر مهار کردن سیستم ایمنی بدن می تواند خطر بروز عفونت های حاد و ناگهانی را افزایش دهد.

درمان زخم های ناشی از دارو

برای درمان زخم مری که ناشی از مصرف داروهای خاص است، در ابتدا ضروری است که مصرف داروی مورد نظر قطع گردد و سپس داروهای PPI و داروی محافظت نماینده از مخاط گوارشی تجویز شوند. زخم مری که بر اثر ابتلا به سل بوده باشد نیز احتیاج به درمان های استاندارد بیماری سل دارد که بر اساس استفاده از داروهای ایزواحتیاجید، ریفامپیسین، اتامبوتول و پیرازینامید است. طول دوره درمان به شرایط بیمار بستگی دارد و معمولا بین 6 تا 9 ماه طول می کشد.

جراحی

تنها در مورادی که شرایط بیمار بسیار وخیم است از گزینه جراحی استفاده می گردد. جراحی هایی که ممکن است انجام شوند عبارتند از جراحی تنگ کردن دریچه اسفنکتر تحتانی مری که در بالای معده واقع شده است و جراحی قرار دادن دستگاه مغناطیسی برای یاری به عملکرد دریچه.

تغییر در سبک زندگی و رژیم غذایی

ایجاد تغییراتی در سبک زندگی و رژیم غذایی می تواند در کاهش ابتلا به رفلاکس معده و سوزش سر دل موثر باشد که از شایع ترین علل ابتلا به زخم مری هستند. بعضی از تغییراتی که در این زمینه می توانید بدهید عبارتند از:

به آرامی غذا بخورید.

هرگز پرخوری نکنید.

تا سه ساعت بعد از غذا خوردن از دراز کشیدن خودداری کنید.

وزن خود را در محدوده سالم تگه دارید.

لباس های گشاد بپوشید تا به معده خود فشار وارد نکنید.

کشیدن سیگار را ترک کنید.

زیر سر خود را در هنگام خواب بلند تر کنید تا بازگشت اسید معده در هنگام خواب را کمتر کنید.

برای درمان زخم مری بهتر است مقدار متعادلی از پروتئین حیوانی، غلات کامل، مغزیجات، دانه ها، میوه ها و سبزیجات بخورید. بعضی از غذاها و نوشیدنی های خاص می توانند سوزش سر دل و رفلاکس معده را تشدید نمایند پس باید از خوردن آن ها خودداری کنید.

بعضی از این غذاها عبارتند از: کافئین، شکلات، غذای سرخ شده، غذاهای چرب، نعناع، پیاز، غذاهای پر ادویه، گوجه و غذاهای حاوی رب یا سس گوجه. البته در افراد مختلف، غذاهای مختلفی می تواند تشدید نماینده سوزش سر دل و رفلاکس اسید باشد.

بنابراین بهتر است غذاهایی که در طول روز مصرف می کنید را جایی یادداشت کنید و سپس علائم خود را نیز در ادامه ثبت کنید تا بتوانید تشخیص دهید که چه غذاهای موجب تشدید رفلاکس اسید معده شما می گردد.3

پینوشتها

1.www.govaresh-zanan.ir

2.www.darmankade.com

3.www.irangastroenterologist.ir

منبع: راسخون